Doğum Kontrol Yöntemleri: Tercih Etmeniz Gereken Yöntem Hangisi?

Doğum Kontrolüne Dair: Yeni Başlayanlar İçin Bilinmesi Gerekenler

Aktif cinsel hayatınızda sizin ve partnerinizin isteklerine, yaşam şartlarınıza bağlı olarak hamilelik riskini azaltmak için bazı yöntemler kullanmanız gerekir. Doğum kontrolü, hamile kalmayı önlemek için kullanılan bir dizi yöntemdir. Bu yöntemler, hormonların salınımını engelleyerek, yumurta ve spermlerin birleşmesini önler veya fertilizasyonu engeller. Böylelikle gebelik yaşamazsınız.

Doğum kontrol yöntemleri, kadınlar ve erkekler tarafından kullanılabilir ve birçok farklı yöntemden söz etmek mümkündür. Bazı doğum kontrol yöntemleri, hormonların salınımını kontrol ederek çalışır. Bu yöntemlerin en yaygın olanı doğum kontrol hapı kullanımıdır. Ayrıca, rahim içi spiral, doğum kontrol implantları ve prezervatif kullanımı da bu yöntemler arasında yer alır. 

Bazı doğum kontrol yöntemleri, spermlerin yumurtaya ulaşmasını engelleyerek hamileliği engeller. Bunlar arasında prezervatif ve spermisitler yer alır. Prezervatif gibi bariyer yöntemleri, doğrudan yumurtaya ulaşan spermleri engelleyerek hamileliği önler. Spermisitler, spermleri öldürür ve hamile kalma ihtimalini azaltırlar. 

Döllenmenin gerçekleşmesini engelleyen yöntemler de vardır. Bunlara en iyi örnek, rahim spirali gibi rahim içi araçlardır (RİA). Diğer kontrol yöntemleri arasında doğal yöntemler, sterilizasyon ve acil doğum kontrolü gibi yöntemlerden söz edilebilir. Doğal yöntemler, kadının doğal döngüsünü takip etmesine ve en verimli zamanlarda cinsel ilişkiden kaçınmasına dayanır. 

Sterilizasyon ise, kadınların veya erkeklerin üreme sistemlerinin kalıcı olarak engellenmesi işlemidir. Acil doğum kontrolü, korunmasız cinsel ilişkiden sonra alınabilen ‘ertesi gün hapı’ adı verilen hap veya spiralden oluşur ve hamileliği önlemek için kullanılır.

Hangi doğum kontrol yöntemini kullanacağınıza karar vermek için, kişisel tercihler, sağlık durumu, yaş ve cinsel aktivitenin düzenliliği, sıklığı gibi birçok faktörü göz önünde bulundurun. Bu konuda uzmanlar, uygun yöntemi seçmek ve kullanmak için size danışmanlık sağlayabilir. Siz de bu doğum kontrol yöntemleri hakkında daha ayrıntılı bilgi alarak partnerinizle birlikte hangi yöntemi kullanmak istediğinize karar verebilirsiniz.

Doğum Kontrol Hapı Nedir? Nasıl Kullanılır ve Etkili Midir?

Doğum kontrol yöntemleri içinde tercih edilen doğum kontrol hapları, östrojen ve progesteron hormonlarını içerir ve bu hormonlar kadın vücudundaki doğal döngüleri taklit ederek gebeliği önlerler. Bu haplar, hormonlu bir ilaç türüdür. 

Doğum kontrol hapı nasıl kullanılır diye merak ediyorsanız, aldığınız hapların üzerinde bulunan kullanma talimatlarını okuyabilirsiniz.  Ne zaman başlayacağınız, nasıl kullanacağınız kaç gün kullanacağınız gibi detayları burada bulabilirsiniz. Farklı firmalara ait hapların farklı talimatları olabilir. Genel olarak doğum kontrol haplarını paket halinde alarak her gün bir adet kullanmanız önerilir. Bu hapları özellikle her gün aynı saatte kullanmanız da etkisini artıran uygulama yöntemleri arasındadır. 

Doğum kontrol hapı, spermin yumurta ile birleşmesini durdurarak işlev görür. Sperm yumurta ile birleşmesine döllenme adı verilir. Hapın içindeki hormonlar yumurtlamayı güvenli bir şekilde durdurur. Yumurtlama olmaması, spermin dölleyebileceği yumurta olmadığı anlamına gelir, bu nedenle hamilelik gerçekleşemez. 

Hapta yer alan hormonlar rahim ağzındaki mukusu kalınlaştırır. Kalınlaşan servikal mukus, spermi bloke eder, böylece yumurtanın döllenmesi engellenir. Ancak bazı kaynaklarda doğum kontrol yöntemleri içinde yer alan bu hapların, faydalarının yanı sıra yan etkilerinin de olduğu belirtilir. 

Doğum kontrol hapı kullanımının yan etkileri herkes için farklılık gösterebilir. Bu hapın yan etkileri, kullanılan hapın türüne, dozajına ve kişinin vücut yapısına bağlı olarak değişebilir. Doğum kontrol haplarının en yaygın yan etkileri arasında baş ağrısı, bulantı, karın ağrısı, göğüslerde hassasiyet, ciltte akne oluşumu, vajinal kuruluk ve duygusal değişiklik durumları bulunur. 

Çok sık olmamakla birlikte diğer yan etkiler ise âdet kanamasında düzensizlik, kilo değişiklikleri, cilt pigmentasyonu değişiklikleri, tromboz riskinde artış ve hipertansiyon riskinde artış olarak belirtilir. Tüm bu yan yaşanan farklı sağlık problemlerine bağlı olarak da gelişebilir. 

Yan etkilerinin yanında doğum kontrol hapı kullanımının faydaları olduğu da gözlenebilir. Öncelikle hamileliği önler. Progestin içeren haplar adet kramplarını azaltabilir, adet dönemlerini hafifletir ve dış gebelik riskini azaltır. Kombinasyon hapı aynı zamanda aknenin önlenmesine veya azaltılmasına da yardımcı olabilir.

Doğum Kontrol İğnesi: Nedir ve Kimler İçin Uygundur?

Bir diğer doğum kontrol yöntemi de doğum kontrol iğnesi. Bu iğne hamileliği önlemeye yardımcı olmak için kullanılır. İğneler progesteron hormonu içerirken östrojen hormonu içermezler. Doğum kontrol iğneleri vücudun yumurtlamasını durdurur böylece hamile kalmayı engeller. Bu iğneler servikal mukus miktarını azaltır ve kalınlaştırır. Bu da spermin hareketini yavaşlatarak rahme ulaşmasını zorlaştırır. Doğum kontrol yöntemleri arasında tercih edilen bu iğneler, rahim astarını da inceltir. 

Doğum kontrol iğnesi optimum etkinliği sağlamak için her 3 ayda bir uygulanabilen doğum kontrol yöntemleri arasındadır. Enjeksiyonu her 12 haftada bir programa göre yaptırmak, etkinliği korumak için önemlidir. 

Doğum kontrol iğnesinin yararları, cinsel sağlıkla ilgili tercihlerinize ve ihtiyaçlarınıza bağlı olarak değişebilir. Ayrıca, doğum kontrol iğnesinin yan etkileri de kullanılan iğnenin türüne, dozajına ve kişinin vücut yapısına bağlı olarak farklılık gösterebilir. 

Doğum kontrol iğnesinin bilinen yararları arasında etkili bir yöntem olması öne çıkarken, rahat bir doğum kontrolü yöntemi olarak tercih edilmesini sağlar. Bunun yanı sıra âdet kanamasını düzenlemesi, düşük riskini azaltması, over ve rahim kanseri riskini azaltması gibi yararları da belirtilebilir. 

Doğum kontrol iğnesinin bazı kullanımlarda kilo değişiklikleri, bağ ağrısı, göğüslerde hassasiyet, duygusal değişiklikler yaşanması gibi yan etkileri olduğu da gözlemlenmiştir. Kemik yoğunluğu kaybı, geçici kısırlık gibi yan etkileri de yine doğum kontrol yöntemleri içinde tercih edilen bu iğnelerin kullanımı sonucunda ortaya çıkan yan etkiler olabilir. O nedenle diğer yöntemlerde de olduğu gibi doğum kontrol iğnesinin kullanımı öncesinde, sağlık geçmişinizin dikkatle incelenmesi oldukça önemlidir.

Kadın Kondomu: Nasıl Kullanılır ve Avantajları Nelerdir?

Kadın kondomu ya da kadın prezervatifi olarak bilinen bu kondomlar, doğum kontrol yöntemleri arasında tercih edilen bir diğer seçenektir. Kadın kondomları yumuşak, ince sentetik lateks veya lateksten yapılır. 

Kadın kondomu nedir sorusu spermin rahme ulaşmasını önlemek için vajinanın içine takılan kondomlardır şeklinde cevaplanabilir. Bu kondomlar, vajina içine takılan bir bariyer kontrasepsiyon yöntemidir. Spermin yumurta ile buluşmasını durdurarak hamileliği önlerler. Kadın kondomları cinsel ilişkiden önce vajinaya yerleştirilebilir, ancak kondom kullanılmadan önce penisin vajinaya temas etmemesine dikkat edilmesi gerekir. Doğru kullanıldığında, hem gebeliğe hem de cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı koruma sağlayan önemli doğum kontrol yöntemleri arasında yer alır. 

Tüm doğum kontrol yöntemlerinin olduğu gibi kadın kondomunun da bazı avantaj ve dezavantajlarından söz etmek mümkündür. Çok ciddi yan etkileri olmamakla birlikte bu kondomlar, her iki partneri de HIV dahil farklı virüslerden koruyabilir. Doğru kullanıldığında, hamileliği önlemenin güvenilir bir yöntemidir. Sadece seks yaparken kullanmanız gereken bir doğum kontrol yöntemidir. 

Kadın kondomlarının dezavantajlarını ise seksi kesintiye uğratması, doğru kullanılmadığında yırtılabilmesi şeklinde sırayabiliriz. Kadın kondomları da doğum kontrol hapı ve diğer doğum kontrol yöntemleri gibi çiftler tarafından tercih edilebilmektedir. 

Rahim İçi Doğum Kontrol Yöntemi: Spiral Nedir ve Nasıl Uygulanır?

Doğum kontrol yöntemleri arasında tercih edilen diğer bir yöntem de rahim spiral yöntemidir. Bu spiraller rahim içinde konumlandırılır ve döllenmiş yumurtanın rahme yerleşmesini engelleyerek hamileliği önler. Doktor kontrolünde uygulanması gereken bir yöntemdir.

Rahim içi spiral, rahim içinde yerleştirilen küçük bir cihazdır. İşlem, genellikle bir doktorun ofisinde veya klinikte yapılır ve birkaç dakika sürer. Rahim içi spiral, vücutta uzun süre kalabilecek bir doğum kontrol yöntemidir ve özellikle doğum yapmış kadınlar için uygun bir seçenek olarak değerlendirilebilir. Bu yöntemi kullanmanın bazı avantajları olabilir. Bunlar uzun süre kullanım (5 ile 10 yıl arası) ile kolaylık sağlaması, âdet kanamasını azaltması, rahim kanseri riskini azaltması şeklinde belirtilebilir. 

Bunun yanı sıra doğum kontrol yöntemleri arasında yer alan rahim içi spiral kullanımının bazı riskleri de olabilir. Örneğin kanama düzensizliği yaşanması, enfeksiyon riskinin bulunması, yerinden çıkma riskinin olması, cinsel ilişki sırasında rahatsızlık hissi yaşatması bu dezavantajlar arasında sıralanabilir. 

Rahim içi spiral kullanmadan önce, bir doktorla konuşmanız ve sağlık geçmişiniz hakkında bilgi vermeniz önem taşır. İşlem öncesi, doktor rahim içi spirali yerleştirilmeden önce rahim yapısını ve büyüklüğünü kontrol edecektir. Rahim içi spiral, doğum kontrol yöntemi olarak tercih edilen birçok kadın için uygun bir seçenektir, ancak fiziksel yapıya bağlı olarak her kadın için uygun olmayabilir.

Ertesi Gün Hapı: Kullanımı, Etkileri ve Yan Etkileri

Acil ve plansız durumlar için tercih edilen doğum kontrol yöntemleri arasında, ertesi gün hapı kullanımı da sıklıkla tercih edilir. Ertesi gün hapı nedir, sorusuna kısaca, bir tür acil doğum kontrolüdür (kontrasepsiyon) diyebiliriz. Acil kontrasepsiyon, korunmasız cinsel ilişkiye giren veya doğum kontrol yöntemi başarısız olan kadınlarda hamileliği önlemek için kullanılır. 

Ertesi gün hapı, birincil doğum kontrol yöntemi olarak değil, yalnızca yedek doğum kontrolü içindir. Acil kullanım için ertesi gün hapı nasıl kullanılır sıkça merak edilen sorulardandır. Maksimum etkinlik için, korunmasız cinsel ilişkiden sonra ve 120 saat içinde mümkün olan en kısa sürede ertesi gün hapını kullanmalısınız. 

Korunmasız cinsel ilişkiden sonra gebeliği önlemek için etkili bir seçenek olmakla birlikte ertesi gün hapı diğer doğum kontrol yöntemleri kadar etkili değildir ve rutin kullanım için önerilmez. Ayrıca bu hap doğru kullanımda bile başarısız olabilir ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı koruma sağlamaz. 

Ertesi gün hapı kullanımı herkes için uygun olmayabilir. Ertesi gün hapının herhangi bir bileşenine alerjiniz varsa, ertesi gün hapının etkinliğini azaltabilecek bazı ilaçlar alıyorsanız, fazla kilolu veya obez iseniz, hapın yan etkilerini yaşama olasılığınız bulunabilir.

Cilt Altı İmplant: Uzun Süreli Doğum Kontrol Yöntemi

Cilt altı implant doğum kontrol yöntemleri arasında tercih edilen diğer bir seçenek olarak karşımıza çıkar. İmplanon olarak da adlandırılan bu yöntemin de doğum kontrol hapı, spiral veya diğer yöntemler gibi bazı kullanım kolaylıklarıyla birlikte dezavantajları bulunur. 

Cilt altı implant, hormon içeren küçük bir çubuktur ve kolunuzun iç kısmında, lokal anestezi ile cildin altına yerleştirilir. İmplant, 3 veya 5 yıl boyunca doğum kontrolü gerçekleştirmenizi sağlar. Bir doktor, lokal anestezi ile cildinizde küçük bir bölümü keserek açar ve implantı yerleştirir. İmplant, kolunuzun iç kısmındaki yağ tabakasına yerleştirilebilir ve dikiş veya bant kullanılmadan yerinde kalır. İşlem yaklaşık 10-15 dakika sürer. 

Uzun süreli koruma sağlayabilen bu doğum kontrol yöntemi, adet döngüsüne etki ederek yumurtlamayı önler. Bazı durumlarda kanama düzensizliğine, baş ağrısına, göğüslerde hassasiyet yaşanmasına ve ciltte akne oluşumuna neden olabilir. Cilt altı implant kullanımı sonrasında, cinsel isteksizliğin olduğu durumlarla da karşılaşılaşabilirsiniz. Bunun yanı sıra implantın kayması ya da bulunduğu yerde bir enfeksiyon oluşması durumu da bu yöntemin dezavantajları arasında belirtilebilir. 

Doğum Kontrol Bandı: Hormonal Doğum Kontrolüne Farklı Bir Yaklaşım

Doğum kontrol hapı, rahim içi spiral, kadın kondomu gibi doğum kontrol yöntemleri arasında yer alan bir diğer yöntem de doğum kontrol bandı uygulamasıdır. Doğum kontrol bandı, yara bandı gibi görünen kare şeklinde plastik bir çıkartmadır. Hamileliği önlemek için vücudun belirli bölgelerinde cilde uygulanır. Doğru kullanım ile hamilelik riskini azaltan bu doğum kontrol bantlarının bazı avantajları ile birlikte dezavantajları da bulunmaktadır. 

Doğum kontrol bandı haftada sadece bir kez uygulanmalı ve haftalık olarak değiştirilmelidir. Bu, özellikle günlük bir doğum kontrol hapı almayı unutabilecek kişiler için daha kolay ve tercih edilebilecek bir yöntem olabilir. Ayrıca bu bantlar adet döngüsünü düzenlemeye yardımcı olabilir ve bu dönemleri daha hafif ve daha az ağrılı hale getirebilir. 

Bantlar uygulandığı bölgede tahriş, kaşıntı ve ağrıya sebep olabilir. Bu, olumsuz durum özellikle hassas bir cilde sahipseniz, sizi etkileyebilir. Doğum kontrol bantlarının cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı koruma sağlama özelliği ise yoktur. Bantlar gün içinde uygulandıkları yerden düşebilir. 

Tubal Sterilizasyon: Doğum Kontrolünde Kalıcı Bir Seçenek

Doğum kontrol yöntemleri arasında tercih edilebilecek bir diğer yöntem de tubal sterilizasyon yöntemidir. Tüp sterilizasyonu gebeliği önlemek için yapılan cerrahi bir işlemdir. Genellikle "tüplerinizi bağlatmak" olarak adlandırılır. Aynı zamanda kadın kısırlaştırması olarak da adlandırılır. 

Tubal sterilizasyon sırasında her iki fallop tüpü bloke edilir veya kesilir. Genellikle hastanede veya bir poliklinikte gerçekleştirilen bir işlemdir. Çoğu durumda, ameliyat günü eve gidebilirsiniz. Bu ameliyatı genel anestezi (uykuda) veya lokal veya spinal anestezi (sizi uyanık bırakan ancak ağrıyı hissetmeyen anestezi) altında yaptırabilirsiniz.

Tubal sterilizasyon işleminden sonra hala âdet kanamalarınız olur ve normal bir şekilde seks yapabilirsiniz. Bu yöntem kalıcı bir doğum kontrolü sağlar. Ancak bu işlem cinsel yolla bulaşan hastalıkları önlemez. Yine de güvenli seks yapmanız gerekir. Genellikle yetişkin kadınların tercih ettiği bu yöntem, hamileliğin risk oluşturabileceği durumlarda da kullanılabilir.

Geri Çekilme Yöntemi: Doğum Kontrolünde Etkili mi?

Oldukça riskli bir yöntem olmakla birlikte geri çekilme, doğum kontrol yöntemleri arasında yer alır. Geri çekilme yöntemi ile korunma olasılığı düşüktür. Bu yöntem, penisi vajinadan çıkardığınızda ve hamileliği önlemek için vajinanın dışına boşaldığınızda gerçekleşir. "Dışarı çekme" olarak da adlandırılan yöntemin amacı, spermin vajinaya girmesini engellemektir.

Doğum kontrolü için geri çekme yöntemini kullanmak özdenetim gerektirir. Bu nedenle etkili bir doğum kontrol şekli değildir. Geri çekme zamanı uygun değilse veya boşalma öncesi sıvı sperm içeriyorsa sperm vajinaya girebilir. Geri çekme yöntemi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı da sizi korumaya almaz. Bir reçete gerektirmemesi, bazı çiftlerin diğer doğum kontrol yöntemlerini kullanmayı tercih etmemesi; geri çekilme yöntemini kullanma sebepleri arasında yer alabilir. 

Güvenli ve Keyifli Bir Cinsel Yaşam için Prezervatif Kullanımı Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Doğum kontrol yöntemleri içinde doğum kontrol hapı kullanımı ile birlikte çiftlerin sıklıklar tercih ettiği bir diğer yöntem de prezervatif kullanımıdır. Prezervatifler, HIV ve herpes gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklara (STD'ler) karşı korunmanın tek yoludur. Bir bariyer doğum kontrol yöntemi olan prezervatifler, spermlerin yumurtalara ulaşmasını engeller. 

Prezervatifler, meninin (sperm dolu sıvı) vajinaya girmesini ve yumurtaları döllemesini engelleyerek hamileliği önler. Eczanelerde, marketlerde ve genel satış mağazalarında reçetesiz, kolay bir şekilde prezervatif satın alabilmeniz mümkündür. 

Prezervatifler vücutlar arasında bariyer görevi görür. Boşalmayı (meni) yakalayarak hamileliği önlerler, böylece sperm partnerinizin rahmine giremez. Prezervatifler, insanların vücut sıvıları alışverişini durdurarak veya büyük ölçüde azaltarak cinsel yolla bulaşan hastalık riskini de azaltır. 

Prezervatif boyutları küçükten çok büyüğe birçok farklı özelliklerdedir. Penisiniz için düzgün oturan bir prezervatif seçmek önemlidir. Prezervatifi takmak için ereksiyon halinde olmayı beklemeniz gerekir. Prezervatifin ucunda yaklaşık 1/4 inçlik bir boşluk bırakarak, spermin toplanacağı boş bir bölüm bırakarak cinsel birleşmeyi gerçekleştirebilirsiniz. 

Cinsel olarak aktif kişiler için bu yolla bulaşan hastalıklara karşı korunmanın tek yolu prezervatiftir. Bu yöntemi kullanırken, prezervatifin yırtılması, kayması ya da alerjik reaksiyonlar gibi sorunlarla da karşılaşılması mümkündür. 

Doğal Yöntemlerle Gebelikten Korunma: Yumurtlama Takvimi Nedir?

Yumurtlama takvimi bir sonraki adet görmeyi beklediğiniz günden itibaren 14 gün geriye doğru sayarak ne zaman yumurtlayacağınızı tahmin eder. (Eğer adet döngünüz 28 gün ise, bir sonraki adetiniz son adetinizin ilk gününden 28 gün sonra başlamalıdır.) Doğurganlık döneminiz, yumurtladığınız günü ve beş gün öncesini içerir, ancak bu zaman diliminin son üç gününde hamile kalma olasılığınızın çok daha yüksek olduğunu unutmamanız gerekir. 

Adetiniz düzenliyse, yumurtlama takvimi hesaplama yöntemi,  yumurtlama olasılığının en yüksek olduğu günleri bulmanıza yardımcı olabilir. Takvim, son adet döneminizin ilk tarihini ve adet dönemleriniz arasındaki gün sayısını kullanır. Yumurtlama tarihleri tahminidir. 

Herkesin adet döngüsü farklıdır, bu nedenle vücudunuzu daha iyi tanımak gebe kalma ihtimalinize karşı doğum kontrol yöntemleri kullanırken daha bilinçli olmanızı sağlayabilir. Ne zaman en doğurgan olacağınızı, bir sonraki adet tarihinizin ne zaman geleceğini hesaplamak için yumurtlama takvimi yöntemini kullanabilirsiniz. 

Yumurtlama takvimi, doğum kontrolü için çok güvenli bir yöntem olarak değerlendirilmeyebilir. Takvim yöntemini doğum kontrolü olarak kullanmadan önce adet döngülerinizin uzunluğunu en az 6 dönem boyunca takip etmeniz gerekir. Takvim yöntemi yalnızca hangi günlerin cinsel birliktelik için güvenli ve güvensiz olabileceğini tahmin edebilir. Size tam olarak ne zaman doğurgan olduğunuzu kesin olarak söyleyemez. 

Döngüleriniz her zaman aynı uzunlukta değilse kullanımı zordur ve tüm döngüleriniz 27 günden kısaysa yumurtlama takvimi yöntemini hiç kullanamazsınız. Bu yöntem, prezervatif, doğum kontrol hapı gibi diğer doğum kontrol yöntemleri ile birleştirdiğinizde daha etkili olabilir. 

Kaynaklar

https://my.clevelandclinic.org/health/articles/11427-birth-control-options 

https://www.plannedparenthood.org/learn/birth-control/birth-control-pill 

https://myhealth.alberta.ca/sexual-reproductive-health/birth-control/hormonal-birth-control/birth-control-injection 

https://www.cvs.com/minuteclinic/services/birth-control-injection 

https://www.nhs.uk/conditions/contraception/female-condoms/ 

https://medlineplus.gov/ency/imagepages/9324.htm

https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/morning-after-pill/about/pac-20394730

https://www.jinekolognet.com/implanon.asp 

https://www.healthline.com/health/birth-control-patch#what-the-patch-is 

https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/tubal-ligation

https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/withdrawal-method/about/pac-20395283

https://my.clevelandclinic.org/health/drugs/9404-condoms

https://www.babycenter.com/getting-pregnant/ovulation/ovulation-calculator

https://www.marchofdimes.org/ovulation-calculator

https://www.tommys.org/pregnancy-information/calculators-tools-resources/ovulation-calculator